«Kαλά γλυστρίδα έφαγες;» μιας και σύμφωνα με τις δοξασίες η γλυστρίδα προκαλεί ευφράδεια λόγου και πολυλογία. Στην πράξη η γλυστρίδα ή αντράκλα είναι ένα πολύ σημαντικό αυτοφυές φυτό, αφενός είναι ένα ιδιαίτερα ενοχλητικό ζιζάνιο μέσα στις καλλιέργειες και αφετέρου είναι ένα ενδιαφέρον διαιτολογικό φυτό, ίσως ένα από τα πιο σημαντικά, όσον αφορά την περιεκτικότητά τους σε ωμέγα-3 λιπαρά οξέα.
Μάλιστα σε κάποιες περιπτώσεις η συγκέντρωσή του σε ωμέγα-3 λιπαρά οξέα έχει αναφερθεί ότι ξεπερνά ακόμη και αυτή που υπάρχει σε ορισμένα είδη ψαριών.
Η γλυστρίδα είναι πραγματικά ένα... ευεργετικό ζιζάνιο. Παλιότερα χρησιμοποιούνταν πολύ συχνά στη διατροφή των Κρητικών.
Η γλυστρίδα, η οποία πέρα από την ιδιαίτερη γεύση της είναι και πολύ ωφέλιμη καθώς έχει θεραπευτικές δράσεις.
"Πάει αρκετός κόσμος στον γιατρό και του λέει ότι έχει έλλειψη από ωμέγα-3 λιπαρά οξέα και του συστήνει να φάει σολωμό. Μα γιατί να φας σολωμό που κοστίζει πάρα πολύ και έρχεται από πολύ μακριά και να μην προτιμήσεις γλυστρίδα που μπορείς να την έχεις στον κήπο σου, στη γλάστρα σου".
Ο σεφ κ. Αποστολάκης χρησιμοποιεί το φυτό εδώ και 20 χρόνια τόσο ως σαλάτα, αλλά και σε φαγητά με δικές του συνταγές. "Σερβίρω στα συνέδρια που κάνουμε μια σαλάτα με γιαούρτι, βασιλικό, δυόσμο, λεμόνι και γλυστρίδα. Έχω ακούσει μόνο θετικά σχόλια, καθώς ο κόσμος εντυπωσιάζεται από το πόσο γευστικό είναι ένα τόσο κοινό φυτό όπως η γλυστρίδα. Γενικά, η γλυστρίδα είναι ένα παραμελημένο προϊόν του τόπου μας, με ιδιαίτερη διατροφική αξία, ιδιαιτέρως η βιολογική, που οι πρόγονοί μας την είχαν σε μεγάλη εκτίμηση και σήμερα δυσκολεύεται κάποιος να τη συναντήσει όχι μόνο στην αγορά, αλλά και πολύ περισσότερο στα εστιατόρια".
Σχετικά με τη γεύση του προϊόντος αυτού ο κ. Αποστολάκης σημειώνει πως "έχει μια τραγανότητα που μας αφήνει ευχάριστες μνήμες στον ουρανίσκο καθώς σκάει στο στόμα μας και οι χυμοί της πλημμυρίζουν τους γευστικούς κάλυκες, δίνοντάς μας μια αίσθηση ευφορίας. Για όλους αυτούς τους λόγους, καλό θα ήταν να υπάρχει πλουσιοπάροχα σε όλες τις σαλάτες, η γλυστρίδα σαν βάση της Κρητικής σαλάτας με τη συνοδεία παξιμαδιού και μυζήθρας ή σε συνδυασμό με ντόπιο γιαούρτι και δυόσμο ή βασιλικό ή ακόμη και να μαγειρευτεί με χόρτα, ομελέτα, χοχλιούς και πολλά άλλα".
Ιστορία και Παράδοση
Η χρήση της γλυστρίδας ως θεραπευτικό φυτό στην Ευρώπη, το Ιράν και την Ινδία, έχει ιστορία τουλάχιστον 2.000 ετών και πιθανότατα καταναλωνόταν ως λαχανικό πολλά χρόνια πριν.
Στην αρχαία Ρώμη η γλυστρίδα χρησιμοποιείτο για θεραπεία των πονοκεφάλων και της δυσεντερίας, των σκωλίκων των εντέρων και των δαγκωμάτων από σαύρες. Βέβαια τότε δεν γνώριζαν ότι είναι πλούσιο σε ω3 λιπαρά οξέα και σε αντιοξειδωτικά απαραίτητα για την υγειά.
Η γλυστρίδα θεωρείτο από παλαιά σαν πολύτιμο φυτό για τη θεραπεία των προβλημάτων του ουροποιητικού και του πεπτικού συστήματος. Ανοίγει την όρεξη και έχει επουλωτικές ιδιότητες. Η διουρητική δράση της χρησιμεύει σαν ανακούφιση των ασθενειών της ουροδόχου κύστης, για παράδειγμα στη δυσκολία κατά την ούρηση. Οι γλυχρασματογενείς ιδιότητες του φυτού το καθιστούν επίσης καταπραϋντικό γιατρικό για τα γαστρεντερικά προβλήματα όπως η δυσεντερία και η διάρροια. Παλαιά στην Κρήτη την κατανάλωναν ωμή με ξίδι και ήταν δροσιστική και δημοφιλής. Απαλλάσσει το συκώτι από υπεραιμία γι' αυτό λέγανε «γλυστρίδα και νερό συκώτι δροσερό». Ως γνωστό η βιταμίνη Ε και τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα προστατεύουν πιθανώς από τον καρκίνο, τις καρδιοπάθειες και τις φλεγμονώδεις παθήσεις".
Θεραπευτικές Ιδιότητες
Σύμφωνα με τη διδάκτορα Ιατρικής και πρόεδρο της Συντονιστικής Επιτροπής Διατροφής του Εθνικού Ινστιτούτου Υγείας των ΗΠΑ κας Άρτεμης Σιμοπούλου η μεγάλη περιεκτικότητα σε ωμέγα 3-λιπαρά οξέα, κάνει τη γλυστρίδα ιδιαίτερα ωφέλιμη για τον ανθρώπινο οργανισμό. Όπως επισημαίνει η κα Σιμοπούλου στα γραπτά της "οι παραδοσιακές κοινωνίες τη χρησιμοποιούσαν για να θεραπεύουν πολλά από τα προβλήματα υγείας που σήμερα καταπολεμούνται από τα λιπαρά οξέα ωμέγα-3 και στα οποία συμπεριλαμβάνονται οι φλεγμονές, τα προβλήματα στην καρδιά, οι στομαχικές διαταραχές, ο πόνος και ο πυρετός. Παραδείγματος χάρη, ο Θεόφραστος (372-287 π.Χ.), ο πατέρας της βοτανικής, σύστηνε τη γλυστρίδα ως φάρμακο για την καρδιακή ανεπάρκεια, το σκορβούτο, τον πονόλαιμο, τον πόνο στα αφτιά, το οίδημα στις αρθρώσεις και την ξηροδερμία.
Η γλυστρίδα είναι γεμάτη από ωμέγα-3 λιπαρά οξέα. Εκατό γραμμάριά της περιέχουν 400 χιλιοστογραμμάρια ωμέγα-3, του φυτικού λιπαρού οξέος που συναντάται στο φυτικό βασίλειο και ονομάζεται άλφα-λινολενικό ή LΝΑ – διαθέτουν δηλαδή δεκαπέντε φορές περισσότερα ωμέγα-3 από ότι τα περισσότερα μαρούλια που κυκλοφορούν στο εμπόριο. Και επιπλέον είναι ιδιαίτερα πλούσια σε αντιοξειδωτικά. Μια μερίδα γλυστρίδας καλύπτει τις ημερήσιες ανάγκες του οργανισμού σε βιταμίνη Ε και παρέχει σημαντικές ποσότητες βιταμίνης Ο, Β-καροτένιου και γλουταθειόνης. Συνειδητοποίησα ακόμα ότι οι ανακαλύψεις μου με οδηγούσαν στο συμπέρασμα πως τόσο η γλυστρίδα όσο και άλλα παρόμοια άγρια φυτά θα πρέπει να συνεισέφεραν ένα σημαντικό ποσοστό LΝΑ και αντιο-ξειδωτικών στο διαιτολόγιο των πρώτων ανθρώπων".
Γενικά στοιχεία
Η αντράκλα (Portulaca oleracea L., οικ. Portulacaceae) η οποία είναι γνωστή και ως γλυστρίδα, αντραχλίδα, χοιροβότανο, τρέμπλα, σκλιμίτσα, κτλ. είναι ένα ετήσιο θερινό φυτό, που το βρίσκουμε συχνά και ως ζιζάνιο σε ετήσιες (π.χ. αραβόσιτο, βαμβάκι, ηλίανθο, λαχανοκομικά), καθώς και σε πολυετείς καλλιέργειες.
Φυτρώνει κυρίως στα τέλη της άνοιξης με αρχές καλοκαιριού. Η διάκριση του στο χωράφι θεωρείται αρκετά εύκολη υπόθεση. Έχει ερυθρόχροους και με πολλές διακλαδώσεις σαρκώδεις βλαστούς, μήκους 10-30 εκ. λείους που έρπουν και σχηματίζουν πυκνό στρώμα στην επιφάνεια του εδάφους. Τα φύλλα των ανεπτυγμένων φυτών είναι μικρά ροπαλοειδή, χονδρά, σαρκώδη, έμισχα, αντίθετα και λεία.
Ανθίζει από Ιούλιο μέχρι Σεπτέμβριο παράγοντας μικρά κίτρινα άνθη, στις μασχάλες των φύλλων ή στα σημεία διακλάδωσης των βλαστών. Μετά τη γονιμοποίηση τους παράγονται οι σπόροι της αντράκλας οι οποίοι είναι σφαιροειδείς, έχουν σκούρο χρωματισμό και είναι πολύ μικροί σε μέγεθος.
Ιδιότητες και Χρήσεις
Η αντράκλα μπορεί να καταναλωθεί ωμή με λαδόξιδο, σε σαλάτες, βρασμένη, σε μαγειρευτά φαγητά ή ακόμη και ως τουρσί. Η γεύση της θεωρείται δροσερή, αλμυρή και ελαφρά ξινή, ενώ κάποιοι υποστηρίζουν ότι μοιάζει με αυτήν του σπανακιού.
Η καλλιέργεια
Είναι φυτό που πολύ εύκολα μπορεί να καλλιεργηθεί ακόμη και σε γλάστρες και σε ζαρντινιέρες. Με αυτόν τον τρόπο είναι δυνατόν ως ένα ποσοστό να ελέγξετε και την εξάπλωση του, η οποία μπορεί να αποτελέσει πρόβλημα μέσα στο λαχανόκηπο.
Το φυτό πολλαπλασιάζεται με σπόρο ή αγενώς με τμήματα των σαρκωδών βλαστών του. Η σπορά γίνεται την άνοιξη, πρέπει να είναι ιδιαίτερα ρηχή (σε βάθος 0,5 εκ.) και να πραγματοποιείται σε ηλιόλουστο μέρος.
Σπόρους μπορείτε να προμηθευθείτε είτε από το εμπόριο, είτε να τους συλλέξετε απευθείας από τα αυτοφυή φυτά.
Γενικά, οι σπόροι της αντράκλας βρίσκονται μέσα στο ειδικά κυπελλάκια (τους καρπούς, κάψες) που σχηματίζονται στις διακλαδώσεις των βλαστών και χρειάζεται προσοχή ως προς το χρόνο της συλλογής, γιατί από τη στιγμή που θα ανοίξουν οι καρποί σκορπίζονται εύκολα στο έδαφος και λόγω του μεγέθους είναι δύσκολο να συλλεχθούν. Παράγει όμως συνεχώς και τόσο πολλούς σπόρους που δεν θα δυσκολευθείτε ιδιαίτερα. Κατά την διάρκεια της καλλιέργειας η αντράκλα δε χρειάζεται σχεδόν καθόλου περιποίηση, παρουσιάζει ιδιαίτερη αντοχή σε καταπονήσεις, αναπτύσσεται γρήγορα και για αυτό θεωρείται και ως ένα πετυχημένο ζιζάνιο. Αυτό όμως που πρέπει να προσέξετε είναι να τη συγκομίζετε τακτικά προτού προλάβει να ανθίσει και να καρποφορήσει.
Ιστοσελίδες για την βιβλιογραφία :
Δίκτυο Κρητικής Γαστρονομίας
Ιστοσελίδες για τις Φωτογραφίες :
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου